Raboresearch Economie

Door de vergrijzing en het toegenomen eigenwoningbezit zijn er steeds meer oudere huiseigenaren. Welke kansen bieden de koopwoningen die vrijkomen als ouderen overlijden of verhuizen voor woningzoekenden? RaboResearch en het Kadaster zochten dit recent uit in een gezamenlijk onderzoek. In deze aflevering praten Frank Harleman van het Kadaster en Carola de Groot van RaboResearch over de uitkomsten van dit onderzoek. Interview: Stefan Groot. Gast: Frank Harleman (Kadaster)

Naast bouwen, zien veel partijen ook heil in het oprekken van de hypotheekregels om starters aan een huis te helpen. Zij ijveren bijvoorbeeld voor hogere hypotheken voor wie nu nog duur huurt. Ook zou de studieschuld minder zwaar of zelfs helemaal niet meer moeten meetellen bij de aanvraag van een hypotheek. Voorstanders wijzen erop dat een hogere hypotheek – en dito maandlasten – een klein offer is in ruil voor een koopwoning. Maar in de praktijk brengen hogere hypotheken een eigen huis niet dichterbij, maar leiden ze volgens econoom Nic Vrieselaar wel tot verder stijgende huizenprijzen en oplopende woonlasten. Interview: Carlijn Prins.

De Achterhoek heeft de op één na hoogste brede welvaart van Nederland. Toch staat de regio de komende decennia voor uitdagingen, vooral in de transitie van het bedrijfsleven naar een duurzame en inclusieve economie. Naar aanleiding van de publicatie ‘Zeven opgaven voor een meer toekomstbestendige Achterhoek’ gingen Christel Hoeksema en Floris Jan Sander in gesprek met Gerben Peet (SmartHub incubator industry) en André Evers (Tibach en Dreevers BV) over hoe zij hun eigen business en de Achterhoek toekomstbestendiger maken.

De Europese industrie ondervindt een stevig concurrentienadeel van de opgelopen energiekosten. En de lonen stijgen in Nederland in hoog tempo. Is het vijf voor twaalf voor de industrie? In deze aflevering schetsen Kees de Schipper en Stefan Groot de ontwikkeling van haar concurrentiepositie. Gezien de loonkosten per eenheid product is de uitgangspositie van veel sectoren goed, maar de trend is minder gunstig. Bovendien zijn de verschillen tussen sectoren groot. Interview: Maartje Wijffelaars.

In deze aflevering duiken Nanouk Grootendorst van de Rabo Foundation, sociaal ondernemer Stefan Baecke van Yespers, en Suzanne Bijkerk van RaboResearch in de wereld van sociaal ondernemerschap. Ze bespreken de unieke uitdagingen en kansen, de ambitieverschillen tussen sociaal ondernemers en ondernemers zonder sociaal doel en hoe je sociale en zakelijke doelen kunt combineren. Bijkerk deelt inzichten uit haar onderzoek uit 2024 onder sociaal ondernemers, terwijl Grootendorst en Baecke ingaan op praktijkervaringen binnen de Rabo Foundation en Yespers.

Oorlogen in Europa en het Midden-Oosten zorgen ervoor dat veel landen momenteel hun defensie-uitgaven opschroeven. Recente uitspraken van Trump en Rutte wijzen erop dat dit alleen maar meer gaat worden. Hugo Erken en Wouter Remmen hebben onderzoek gedaan naar een specifiek deel van deze uitgaven die een positief effect kunnen hebben op de economie: defensie R&D. Samen met Lize Nauta gaan ze in op enkele baanbrekende innovaties die in het verleden uit defensieonderzoek zijn voortgekomen en bespreken ze wat extra investeringen economisch kunnen opleveren.

Wat als Donald Trump importtarieven voor Europa invoert? In deze aflevering gaan economen Lize Nauta en Wouter Remmen hierover in gesprek met Hugo Erken. Zij bespreken de impact voor Nederland op macroniveau: wat zijn de gevolgen voor de inflatie en het bbp? Ook bekijken zij aan de hand van de indirecte handelsrelaties van Nederlandse sectoren met de VS wat dit op sectorniveau kan gaan betekenen.

In de jaren zestig, zeventig en tachtig bouwden we gemiddeld meer dan 100.000 woningen per jaar. Vooral het afgelopen decennium bleef de woningbouw sterk achter bij de vraag, met oplopende woningschaarste als gevolg. In deze aflevering bespreken woningmarkteconomen Carola de Groot, Stefan Groot en Nic Vrieselaar de vier belangrijkste kernproblemen die de terugval in woningbouw hebben veroorzaakt. Wat zijn deze kernproblemen en wat zijn mogelijke oplossingen?

Ester Barendregt gaat met Otto Raspe in gesprek over zijn recent gehouden oratie aan Tilburg University. Wat houdt de bijzondere rol van Professor of Practice in en welke inhoudelijke invulling geeft hij hieraan? Vanuit het vertrekpunt dat we verder moeten kijken dan economische groei om welvaart goed te duiden - ook wel de ‘beyond GDP’-discussie genoemd - gaat Raspe in op 'brede welvaart'. Waarbij economische groei niet het doel is, maar eerder een middel. De economie loopt momenteel tegen haar grenzen aan en zal dus van richting moeten veranderen. Een nieuwe koers moeten kiezen.

Waar in Nederland is de brede welvaart het hoogst? Welke mechanismen zitten hierachter? En wat was het effect van de coronapandemie op de brede welvaart? In deze aflevering gaat Suzanne Bijkerk in gesprek met Rogier Aalders en Floris Jan Sander over de ontwikkelingen en trends op het gebied van de brede welvaart in Nederland en Nederlandse regio’s. Samen bespreken ze de regio's waar de brede welvaart hoog is en de gebieden waar deze achterblijft.

Het aantal faillissementen in Nederland stijgt al zes kwartalen na een historisch dieptepunt tijdens de coronapandemie. Deze trend houdt naar verwachting nog drie jaar aan. Hoewel een faillissement grote impact heeft op een ondernemer, hoeft deze toename volgens RaboResearch-economen Hugo Erken en Igor Dzambo geen slecht nieuws te zijn voor de Nederlandse economie als geheel. De coronasteunmaatregelen voorkwamen minstens 12.500 faillissementen en zeer forse economische tegenspoed. Tegelijk hielden ze waarschijnlijk ook bedrijven overeind die al voor de coronapandemie in zwaar weer zaten en daardoor onder meer personeel en kapitaal vasthouden waar succesvollere ondernemingen om staan te springen. Interview: Lize Nauta.

De arbeidsmarktkrapte is historisch hoog en het tekort aan personeel is voelbaar in alle sectoren. Maar sectoren verschillen in de inzet van arbeidsmigranten en technologie om dit tekort op te lossen. Welke sectoren zouden meer gebruik kunnen maken van kunstmatige intelligentie of robots? Waarom worden arbeidsmigranten wel ingezet in de ene sector, maar niet in de andere? In deze aflevering bespreken onderzoekers Suzanne Bijkerk, Igor Dzambo en Leontine Treur de huidige en toekomstige arbeidskrapte en kijken zij naar arbeidsmigratie en technologie als mogelijke uitweg.

Het is geen geheim dat Europa vergrijst. De effecten hiervan kunnen we al duidelijk terugzien op de krappe arbeidsmarkt. Maar dit is nog maar het topje van de ijsberg. De vergrijzing zet de komende jaren het hardst door in Italië en Duitsland, maar ook Nederland komt er niet onderuit. Aan welke knoppen kunnen overheden nog draaien om het tij te keren? En is er überhaupt wel iets tegen te doen? In deze aflevering buigt Elwin de Groot zich samen met Maartje Wijffelaars en Erik-Jan van Harn over deze prangende vragen.

Midden-Nederland vergrijst de komende jaren in rap tempo. Meer ouderen betekent ook meer vraag naar zorg en ondersteuning aan huis. Maar het aantal mensen dat dit kan bieden, groeit nauwelijks meer. Bovendien is het op sommige plekken minder fijn wonen als (trap-)lopen steeds lastiger wordt. Hoe kun je ervoor zorgen dat ouderen geschikt wonen in een fijne leefomgeving en voorzien van zorg? In deze aflevering gaat Christel Hoeksema, adviseur RaboResearch Dialoog Expertise Centrum, hierover in gesprek met John Post, bestuurder bij zorgcentrum De Haven in Bunschoten, Kelly Sakkers, Business Development Manager bij Rabobank Midden-Nederland en Carola de Groot, huizenmarkteconoom bij RaboResearch.

Het aantal zelfstandigen zonder personeel is de afgelopen drie jaar met 17 procent gegroeid. Ben je als zzp’er welvarender dan als werknemer? In deze aflevering bespreken onderzoekers Suzanne Bijkerk en Rogier Aalders de brede welvaart van zzp’ers, mogelijke oorzaken van de groei van het aantal zelfstandigen en op welke wijze regelgeving van invloed is op hun welvaart.

Zijn ouderen meer tevreden met hun inkomen dan jongeren? Hebben lage inkomensgroepen altijd een lagere welvaart dan mensen met meer inkomen? Welke factoren hangen samen met economische, sociale en ecologische welvaart? In deze aflevering bespreekt econoom Suzanne Bijkerk de ongelijkheid in brede welvaart tussen inkomens- en leeftijdsgroepen en waarom deze ongelijkheid (ook voor bedrijven) van belang is. Interview: Rogier Aalders.

Een groeiende groep jongvolwassenen woont nog thuis bij de ouders. Zegt dit iets over de kookkunsten van pa en ma, of zijn schaarse en dure huizen debet aan deze thuiswoontrend? In deze aflevering bespreken Stefan Groot, Carlijn Prins en Nic Vrieselaar de redenen om bij ouders te wonen, gaan ze in op de woonschaamte onder vooral oudere thuiswoners, en staan ze stil bij de vooruitzichten voor woningzoekers.

Waarom speelt de staalindustrie een belangrijke rol in de energietransitie? Hoe is de Europese staalindustrie eigenlijk ontstaan en wat zorgt ervoor dat de huidige productie gepaard gaat met veel emissies? Aan de hand van deze vragen duiken energietransitie-specialisten Eli Elderkamp en Susan Hansen in de wereld van staal. Naast de belangen rondom het klimaat en de leefomgeving bespreken zij in deze aflevering ook de bredere belangen, van regionale economie tot geopolitiek.

Hoeveel groei kan er nog uit de enorm krappe arbeidsmarkt worden gehaald op de korte en lange termijn? Wat zijn de effecten van vergrijzing, migratie en overheidsbeleid op de arbeidsmarkt? Is er zoiets als structurele arbeidskrapte of bestaat dit eigenlijk niet? En wat zit er achter de steeds verder teruggelopen arbeidsproductiviteitsgroei, en hoe krijgen we deze weer op de rit? In deze aflevering bespreken economen Igor Dzambo en Hugo Erken de stand van en de vooruitzichten voor de Nederlandse arbeidsmarkt. Interview: Suzanne Bijkerk.

Zijn er grote verschillen in economische ontwikkeling tussen de Nederlandse regio’s? Wat zijn de economische verwachtingen voor de toekomst? En op welke manier heeft de economie invloed op het welzijn van mensen in de regio? Vragen die voorbij komen in deze nieuwe aflevering van onze Economiepodcast, met regionaal-economen Floris Jan Sander en Rogier Aalders. Ook werpen zij een blik op de noodzaak van bedrijven om duurzaam te ondernemen en bespreken zij hoe het schaalniveau van de regio daarbij een cruciale rol speelt. Interview: Suzanne Bijkerk en Otto Raspe.