FactGurus | BNR

In een recent opinieartikel in het magazine EW deelt Simon Rozendaal, een bekende wetenschapsjournalist, zijn kijk op PFAS. Deze schadelijke stoffen hebben de laatste tijd veel aandacht gekregen, met onder andere een reportage op Zembla over de vervuiling veroorzaakt door de Chemours-fabriek in Dordrecht. Rozendaal werpt een nieuw licht op de PFAS-kwestie door het als een luxeprobleem te bestempelen. Hij vergelijkt PFAS met andere giftige stoffen en verbaast zich over de onvoorstelbaar kleine hoeveelheden, uitgedrukt in nanogrammen. Hij betoogt dat de ophef over PFAS ongegrond is gezien het ogenschijnlijk verwaarloosbare percentage. Hoewel deze beweringen op het eerste gezicht plausibel lijken -vooral gezien Rozendaals achtergrond als chemicus- gaat FactGurus in op de cijfers en argumenten die hij aanvoert om de impact van PFAS in twijfel te trekken.See omny.fm/listener for privacy information.

Door de branden in Canada waren bosbranden vorige week veelvuldig in het nieuws. Regelmatig vergezeld van het nieuws dat bosbranden toenemen door klimaatverandering. Op Twitter echter circuleert een grafiek waar op te zien zou zijn dat natuurbranden juist al jaren afnemen. De grafiek is van NASA, is ook daadwerkelijk te vinden op hun site, en daarom moeilijk te negeren. Hoe zit het? Waarom lezen we over een toename van bosbranden als NASA juist constateert dat er minder vierkante kilometers natuur verloren gaan door branden wereldwijd? Maar eerst kijken we in deze Fact Gurus naar de bewering dat er in 'The Horn of Africa' de kans op droogte 100x groter gemaakt is door klimaatverandering. Dit schreef the Financial Times een maand geleden op basis van een onderzoeksrapport van the Kenya Meteorological Department -- hoe komen zij bij dat mooie ronde getal van 100?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wanneer je de factchecks op de websites van factcheck.org of politifact bekijkt met betrekking tot de aankondiging van Ron DeSantis als presidentskandidaat voor de Verenigde Staten, zou je haast kunnen denken dat DeSantis op hetzelfde niveau staat als Trump wat betreft het verzinnen van feiten. Totdat we goed naar de materie kijken met alle relevante context, dan zien we dat het eindoordeel van de Amerikaanse fact-check websites ook niet altijd het volledige verhaal vertellen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De laatste maanden zijn er twee beweringen rondom zelfdoding onder boeren, die regelmatig opduiken in zowel de reguliere media als op social media. De eerste bewering stelt dat het aantal zelfmoorden onder boeren gestaag toeneemt. De tweede bewering beweert dat boeren de beroepsgroep zijn met het hoogste zelfmoordcijfer. Vaak wordt hieraan toegevoegd dat dit komt door de steeds strengere regelgeving waarmee boeren tegenwoordig geconfronteerd worden. De Telegraaf heeft hier vorige week over geschreven, en Eva Vlaardingerbroek heeft dit in een tweet vermeld waarbij het bijbehorende filmpje maar liefst 180.000 keer is bekeken. Er is echter geen sprake van een stijgende trend, waarom beweren sommigen dit dan? Tijdens de uitzending was er een technisch storing met een fragment, in deze on-demand aflevering is dat fragment er weer kloppend ingezet.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tijdens de ochtendshow 'Goedemorgen Nederland' op WNL introduceerde oud-commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp zich vorige week als klimaatadmiraal. Hij beweerde dat een gemiddeld kledingstuk slechts drie keer gedragen wordt. Hoewel het algemeen bekend is dat we onze kleding minder vaak dragen dan verwacht, zijn er vragen gerezen over de herkomst van deze cijfers en de gebruikte methodologie. Worden deze getallen bijvoorbeeld gebaseerd op kleding die we zelf hebben gekocht, inclusief ondergoed? Worden ook kledingstukken die we als cadeau hebben ontvangen - en mogelijk minder in de smaak vallen - hierin meegerekend? Bij het zoeken op internet wordt vaak verwezen naar een rapport uit 2015, maar helaas is dit rapport niet langer beschikbaar en blijft de gebruikte methodologie onduidelijk. Als we verder zoeken naar andere bronnen, zien we dat rapporten vaak naar elkaar verwijzen en dat er slechts één andere partij is die een nieuw getal hanteert voor de gemiddelde draagfrequentie van kleding. Maar waar prec

Op 3 mei was er een belastingdeskundige te gast bij Omroep Ongehoord Nederland. Volgens deze deskundige bestaat de mogelijkheid dat in de toekomst huizen worden geconfisqueerd om immigranten te huisvesten wanneer de eigenaren betalingsachterstanden hebben bij de belastingdienst. Ongehoord Nederland beweert dat de vorig jaar via noodwet geactiveerde 'wet verplaatsing bevolking' hiervoor een oplossing biedt. Dit is een bewering die ook al een paar maanden regelmatig boven komt drijven op social media. Wat houdt deze wet precies in? Geeft het burgemeesters een bevoegdheid om huizen te vorderen wanneer eigenaren achterstallige betalingen hebben?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vorige week publiceerde CNN een artikel, op basis van 5 anonieme bronnen, waarin werd vermeld dat de effectiviteit van de HIMARS-raketsystemen in Oekraïne afneemt als gevolg van Russische inmenging door het verstoren en blokkeren van GPS-signalen. Opmerkelijk, omdat het 'High Mobility Artillery Rocket System' moderne geavanceerde systemen zijn, met een prijskaartje van ongeveer vijf miljoen dollar per systeem. GPS-jamming is een goedkope en oude techniek die zelfs tijdens de eerste Golfoorlog werd gebruikt. Dit riep de vraag op of het geavanceerde HIMARS-systeem werkelijk zo gemakkelijk gedwarsboomd kan worden, of dat de berichtgeving wellicht wat overdreven is?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Stikstof niet de hoofdoorzaak van stilliggen bouw?Arnout Jaspers, de auteur van het boek 'De Stikstof Fuik', en Johan Vollenbroek, een milieuactivist en voorzitter van ‘Mobilization for the Environment’, namen deel aan een debat bij WNL op Zondag. In zijn boek betoogt Jaspers dat er geen stikstofcrisis is, terwijl Vollenbroek van mening is dat er wel een crisis is. Tijdens het debat bracht Vollenbroek naar voren dat slechts 25% van alle vastgelopen bouwprojecten te wijten is aan stikstof, maar hoe komt hij aan dit getal? Wil 80% van de zzp’ers een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering?In de uitzending van Buitenhof van een week geleden was minister Karien van Gennip, de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, te gast. Tijdens het gesprek ging het over het plan van het kabinet om vanaf 2027 een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) in te voeren voor zzp'ers. Presentator Pieter Jan Hagens bracht een aantal vragen naar voren om aan te tonen dat er veel weerstand is onder zzp'ers tegen

In het debat landbouw en visserijraad haalt Caroline van der Plas zeewier aan als mogelijke oplossing voor de uitstoot van methaan in de veehouderij. Over zeewier is bekend dat het een methaan remmende werking kan hebben. Volgens haar is het zelfs een uitstekend middel om methaan emissie terug te dringen in de veehouderij. Daarnaast noemt zij het vreemd dat voor haar gevoel in elke sector innovatie wordt gestimuleerd behalve in de boerensector.  Wat is de status van het onderzoek naar zeewier? Waarom wordt zeewier nog niet op schaal ingezet als oplossing voor de broeikasgas problematiek, is daar een politieke reden voor?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Was Biden in de war?Veel kritiek voor president Joe Biden, die afgelopen week over het eten van ijsjes zou zijn begonnen in plaats van te reageren op de school shooting in Nashville Tennessee. Volgens critici is dit het zoveelste bewijs dat hij de weg kwijt is. Maar wat is de volledige context van zijn slecht getimede liefdesverklaring aan ijsjes? AI omzeilt captcha ChatGPT kreeg de afgelopen week wereldwijd extra aandacht in diverse tech-rubrieken omdat het system er in geslaagd zou zijn om een Captcha te omzeilen. Een Captcha is een visuele test die een uitdaging of puzzel presenteert die gemakkelijk door mensen kan worden opgelost, maar erg moeilijk is voor computers. Volgens de berichten heeft de AI van ChatGPT zelf een methode bedacht om een mens te benaderen via de website van TaskRabbit en deze te betalen om een Captcha op te lossen, maar hoe zit dit technisch gezien? Loopt misdaad de spuigaten uit in San Francisco?Ongeveer anderhalve week geleden werd Bob Lee, een tech ondernemer en medeoprichter van

In VN magazine staat een interview met Johan Vollenbroek, bekend van het succesvol aanvechten van het Programma Aanpak Stikstof. Hij beweert dat Nederland met zijn koopkracht mais uit de markt haalt om de veestapel mee te voeren, wat eigenlijk bestemd was voor mensen in de Sahel of Pakistan. Volgens hem is een sprekend voorbeeld hiervan dat het eerste schip met maïs onder de graandeal in de Oekraïne-oorlog niet naar een hongerland in Afrika ging, maar naar Nederland.  Ook in deze FactGurus, een vrouw zou zijn gearresteerd omdat ze op haar persoonlijke Facebook-account de Franse president Macron heeft beledigd. Dit heeft geleid tot verontwaardiging op social media vanwege de vermeende schending van de vrijheid van meningsuiting en het on-Europese karakter van de situatie. Is dit te bevestigen via andere bronnen dan sociale media?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

"Nederland vangt onevenredig veel asielzoekers op" sprak Caroline van der Plas bij WNL Op Zondag. Ook te gast bij dat programma was Europa correspondent Stefan de Vries, die haar onderbrak door te zeggen dat Nederland juist ergens onder het gemiddelde zit. Maar wat zeggen de cijfers, waar staat Nederland ten opzichte van de andere Europese landen en hoe berekent men evenredigheid? Daarnaast in deze Fact Gurus; e-fuels. Wat kost een liter? Hoeveel verlies treedt er op als je alles meerekent? Is een e-fuel chemisch gezien hetzelfde als fossiele diesel of benzine?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Iets meer dan een week geleden verscheen een reconstructie artikel in duitse media over de explosies in de Nord Stream pijplijn vorig jaar. In het artikel is te lezen dat Duitse inlichtingendiensten een schip -vermoedelijk een 12 tot 15 meter zeilboot- hebben gevonden, waarop sporen van explosieven gevonden zijn. Op het schip zouden 6 mensen hebben gezeten; een kapitein, een dokter, 2 duikers, en 2 duikassistenten. Op sociale media gingen er vraagtekens op waarom er sporen van explosieven zouden zijn, en of duikers, technisch gezien, wel zo diep kunnen duiken zonder bijvoorbeeld een decompressietank?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

“De wereldwijde vraag naar fossiele brandstoffen lijkt (bijna) niet meer te stijgen” schrijft nu.nl op 16 februari. Dit op basis van een 3-tal rapporten, in welke een aantal scenario’s staan uitgewerkt. Maar wat zeggen de huidige cijfers? Zien we in de trendlijn al een piek?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Al een week of 3 suddert het artikel van Seymour Hersh, een bekroond journalist. In zijn artikel zet Hersh met veel details uiteen hoe -volgens zijn ene anonieme bron- de amerikanen samen met de Noren de Nord Stream pijpleiding hebben opgeblazen. De feiten in zijn verhaal zijn na te lopen met open source intelligence tools (OSInt). Toen OSint journalist Oliver Alexander probeerde de details van Hersh te bevestigen, bleken boten en vliegtuigen niet op de plekken te zijn waar Hersh ze beschreef.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het door Russische nieuwskanalen gemaakte nieuws wordt steeds grilliger en scherper. Op social media was de afgelopen 2 weken een bericht waar beweerd werd dat Biden reeds over 'world war 3' zou spreken. En een vergelijkbaar bericht dat de Duitse Minister van Buitenlandse Zaken, Annalena Baerbock de oorlog verklaard zou hebben. Hoe zit dit, en waar komen die beweringen vandaan?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Peperdure piepers maken patatje prijziger, kopte nu.nl. In het artikel wordt beschreven hoe de historisch hoge prijs van de frietaardappel zorgt dat een frietje duurder zal worden. Maar hoe historisch hoog is die prijs? En welk deel van de prijs van een zak patat wordt bepaald door de aardappel? In Australië is men naargeestig op zoek naar en verloren radio actief onderdeel van 6 bij 8 millimeter, ongeveer de grootte van een tictac snoepje. Op diverse plekken, zoals de NOS, was te lezen dat het onderdeel ongeveer 10 rontgenfoto's per uur aan straling uitzend, en dat een uurtje blootstelling hieraan kan leiden tot brandwonden en stralingsziekte. Folkert Rijsma stralingsbeschermingsdeskundige van NRG/PALLAS vertelt hoe het zit met de straling en welke voorschriften er zijn rondom het vervoer van dergelijke radioactieve materialen, en waarom het vreemd is dat zo'n onderdeel kwijt kan raken.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Begin januari werd wereldwijd de noodklok geluid toen te lezen was dat plastics de oorzaak zouden zijn van een jarenlange dalende spermakwaliteit. In Nederland waren er artikelen van onder andere de NOS en de Volkskrant die schrijven hoe een recent onderzoek dit zou hebben aangetoond. Maar wat staat er eigenlijk in dat onderzoek over de relatie tussen plastic en de invloed op de vruchtbaarheid van mannen? Daarnaast in FactGurus een korte blik op de artikelen die beweren dat Toyota in gaat zetten op conversie kits voor bestaande modellen. "Toyota pushes zero-emission goals by converting old models" schrijft APnews. Gaan die kits echt het verschil maken?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Toen deze maand zowel de Kilauea vulkaan op Hawaii én een vulkaan in Griekenland weer actief werden, verschenen op social media berichten dat één vulkaanuitbarsting meer CO2 de lucht in blaast dan de mens in een jaar uitstoot, of zelfs meer dan de mensheid sinds z'n hele bestaan heeft uitgestoten. Een hardnekkige bewering, die al sinds 2005 op internet te vinden is. Maar hoe zit het ook alweer? Klopt de bewering een beetje? Daarnaast in FactGurus aandacht voor een rechtszaak die door het AI systeem van DONOTPAY gevoerd gaat worden komende maand. Volgens online berichten zou dat zelfs om een moordzaak gaan. Die soep wordt echter een stuk minder heet gegeten dan de berichtgeving ons wil laten geloven.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Donderdag 5 januari publiceerde de Financial Times een artikel wat de Quantum Computing community flink heeft bezig gehouden. In het artikel wordt beschreven hoe wetenschappers van Chinese universiteiten twee algoritmes hebben gecombineerd om, aldus hun paper, binnen 3 jaar RSA encryptie te kunnen breken. RSA encryptie is de meest gebruikte vorm van encryptie voor beveiligd data verkeer. Als hun bewering klopt, dan zou dat een flinke schok zijn voor de wereld van security.  Echter hun paper zorgde voor opgetrokken wenkbrauwen onder Quantum Computing wetenschappers. Zo ook bij Cyber Security expert op het gebied van Quantum Computing en Encryption bij Deloitte, Itam Barnes, die in deze FactGurus uitlegt waarom we ons geen zorgen hoeven te maken om deze specifieke claim.  See omnystudio.com/listener for privacy information.