Brabants Erfgoed Podcast

Toen Sascha Bornkamp en Leonore Spee, samen muziektheatercollectief Teletext, Het Antwerps Liedboek uit 1544 ergens in de hoeken van hun boekenkast vonden, wisten ze meteen dat deze liederen konden inspireren. In het project Het Nieuw Antwerps Liedboek werken met allerlei verschillende mensen aan nieuwe liederen. Achtergronden bij deze aflevering vind je op https://www.brabantserfgoed.nl/page/15961/het-nieuw-antwerps-liedboek

In eerdere afleveringen heb ik al vaak tegenover experts op het gebied van de Brabantse dialecten gezeten, mensen als Prof. Jos Swanenberg, Kristel Doreleijers en Peter-Alexander Kerkhof. Meestal bekeken we dan de Brabantse dialecten in het heden, of keken we vanuit die dialecten in het nu naar hun historische ontwikkeling. Ik vond het tijd om dit eens om te draaien en de ontwikkeling van de klanken van het verleden te volgen naar de klanken die we vandaag de dag op straat horen. Wie beter om daarvoor uit te nodigen dan linguïst dr. Chris De Wulf, auteur van de Klankatlas van het veertiende-eeuwse Middelnederlands en onderzoeker aan de universiteit van Zürich. Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/dewulf

In het najaar van 2020 maakte ik al een podcast met metaaldetectorist Wim van Schaijk en hij speelt ook een rol in deze aflevering. Hij vond in 2017 namelijk samen met zijn broer Nico een aantal Romeinse munten bij de Aa in Berlicum. Te gast in deze aflevering is Tessa de Groot, archeoloog van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, die het vervolgonderzoek naar de munten én de locatie heeft gedaan. Lagen hier nog meer munten verstopt? En hoe komen de munten terecht in de Berlicumse klei? Achtergronden bij de aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/Degroot

Anne Huijbers is een Nederlandse mediëvist woonachtig in het Zwitserse Basel. Recent verscheen van haar hand een artikel in het Tijdschrift voor Geschiedenis over Margaretha van Brabant(1276-1311), de dochter van Hertog Jan I van Brabant (1252/54-1294). Dat leek me een goede aanleiding om het leven van deze onderbelichte hertogsdochter te bekijken. Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/huijbers

In juli 2022 neemt Charles de Mooij afscheid van het Noordbrabants Museum. In de 36,5 jaar dat hij daar in verschillende functies gewerkt heeft, is het museum en de Brabantse erfgoedwereld enorm veranderd. In deze aflevering kijkt hij daarop terug en vertelt hij ook over op welke tentoonstelling hij het beste terugkijkt en over zijn favoriete museumstuk. Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/demooij

Te gast in deze aflevering is de Udense documentairemaker Raúl Hoyas. Het onderwerp van zijn nieuwste documentaire is enorm persoonlijk: de reis van zijn recent overleden opa, die in de jaren ‘60 van het Spaanse Herguijuela in de regio Cáceres naar Nederland kwam en uiteindelijk in Uden kwam te wonen. Daar was hij in de jaren ‘70 een steunpunt voor andere Spanjaarden die als gastarbeider naar Brabant. Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/hoyas

Een schokgolf zoals de wereld die nog nooit gezien heeft trekt door Brabant vanwege het nieuws dat Jos Swanenberg Erfgoed Brabant per januari heeft verlaten om als onderzoeker bij het Meertens Instituut te gaan werken. Professor Jos Swanenberg, hoogleraar Diversiteit in Taal en Cultuur aan de Universiteit van Tilburg, was ook een goede collega bij Erfgoed Brabant en binnen de redactie van Brabantserfgoed.nl. Hij laat nogal een nalatenschap achter! Achtergronden bij deze aflevering vind je via Brabantserfgoed.nl/podcast/afscheid-jos

Het einde van een jaar is een uitstekend moment voor reflectie, zo dachten we met de redactie van Brabantserfgoed.nl. Hoofdredacteur Wouter Loeff en redacteuren Peer Verbruggen en Robin Hoeks kijken in deze aflevering ludiek terug op het jaar 2021 op Brabantserfgoed.nl. Samen, nouja 'samen', kiezen ze hun favoriete artikel en object op Brabantserfgoed.nl. Achtergronden bij de aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/eindejaarspodcast2021

Op 19 november 2021 is het exact 600 jaar geleden dat de Sint-Elisabethsvloed plaatsvond. Volgens de overlevering zorgde deze storm ervoor dat het waterige gebied dat we nu als Biesbosch kennen ontstond. Bovendien zouden er hele dorpen verdronken zijn en duizende mensen omgekomen zijn op die noodlottige nacht van 18 op 19 november 1421. Recent is echter boven water gekomen dat we die overlevering misschien met een korreltje zout moeten nemen. Om me hier alles over te vertellen sprak ik met Hanneke van Asperen, kunsthistorica en onderzoeker aan de Radboud Universiteit en gespecialiseerd in afbeeldingen van de Sint-Elisabethsvloed. Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/van-asperen

Tussen Berghem en Haren, haaks op de loop van de Maas, ligt de Groenendijk. De dijk heeft een bewogen geschiedenis en was eeuwenlang een twistpunt tussen de bewoners van de verschillende dorpen in de Maashorst. Bovendien speelde de dijk een rol in een veel groter geheel: de Zuiderwaterlinie. Deze linie werd in de achttiende eeuw aangelegd om de Republiek te verdedigen tegen Franse agressie en liep van Bergen op Zoom tot aan Grave. De linie bestond dus niet alleen uit grote vestingwerken, maar ook uit kleine dijken en sluisen. In deze aflevering vertellen Henk Buijks en Jacob Knegtel over de geschiedenis van de Groenendijk en de Zuiderwaterlinie. Achtergronden bij deze aflevering vind je op www.brabantserfgoed.nl/podcast/ZWL

In augustus 2021 staat Brabantserfgoed.nl in het teken van het Brabantse landschap. Via Brabantserfgoed.nl/landschap vind je allerlei artikelen over de geschiedenis van de natuur en de relatie van de Brabanders met deze natuur. Om de themamaand af te trappen, sprak ik met iemand die nauw betrokken was allerlei landschapsinrichtingen in de tweede helft van de twintigste eeuw. Zo is hij iemand die een enorme stempel heeft gedrukt op het Brabant dat we vandaag de dag nog om ons heen zien. Frans Maas is landschapsarchitect en is opgeleid en gepromoveerd in Wageningen. In de jaren ‘50 en ‘60 werkte hij bij Staatsbosbeheer als landschapsconsulent en was zo onderdeel van allerlei ruilverkavelingsprojecten in de provincie. Ook daarna was hij nog vaak betrokken bij landschapsplannen in Brabant. Ik sprak met hem over zijn carrière en vroeg hem ook hoe hij terugkeek op alle veranderingen die hij mede tot stand had gebracht. Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/maas

Sascha Bornkamp en Leonore Spee zijn muziektheatercollectief Teletext, gevestigd in Antwerpen en geboren in Hilversum. In augustus 2021 spelen zij hun voorstelling Zoete Lieve Gerritje op Theaterfestival Boulevard in Den Bosch. Hierin hertalen ze het Bossche volksliedje Zoete Lieve Gerritje met allerlei partners, waaronder auteurs van Brabantserfgoed.nl, naar de moderne tijd. Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/bornkamp-spee

Gerard de Ruiter was aan het eind van de negentiende eeuw stagiair bij de werkplaats van de Nederlandse Spoorwegen in Tilburg, tegenwoordig bekend als de LocHal. Op 12 augustus 1896 riep hij 11 vrienden bij elkaar in hun Tilburgse stamcafé Marinus. Daar richtten ze samen de eerst voetbalclub van Tilburg op: Tilburgia. Een eerste officiële wedstrijd volgde anderhalve maand later. Tilburgia was niet de eerste Brabantse voetbalclub, maar speelt 125 jaar later nog wel - ternauwernood - in de Eredivisie. Ze zijn inmiddels bekend onder de naam die de club anderhalf jaar na de oprichting aannam en die alomtegenwoordig is in Tilburg: Willem II. Met clubhistoricus Thijs Kemmeren sprak ik over verschillende sleutelmomenten in de geschiedenis van de club, die 3x landskampioen werd en 2x de beker won. Maar het bleef niet bij WIllem II: we hadden het ook over de waarde van sportgeschiedenis en waarom sportgeschiedenis meer is dan een lijstje glorieuze sportmomenten, maar ook een blik op de historische cultuur en maatscha

Frank van Doorn is historicus en is vanuit het Brabants Historisch Informatiecentrum voor onderzoek gedetacheerd bij Erfgoed Brabant. In mei 2020 kreeg hij subsidie van het Mondriaan Fonds om onderzoek te doen naar de positie van Joden in Noord-Brabant tussen 1930 en 1945. Een al grondig onderzocht onderwerp, zou je zeggen, maar niets bleek minder waar. Zijn onderzoek moet ertoe leiden dat we de maatschappelijke positie van Joden en de Jodenvervolging in Noord-Brabant beter op waarde kunnen schatten en kunnen vergelijken met andere provincies, met heel Nederland en met andere landen. Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/van-doorn

Jasper van Deurzen is de kwartiermaker van het jaar van het Brabants Kloosterleven. Hij is zelfstandige op het gebied van religieus erfgoed en is nu ingehuurd door de Provincie Noord-Brabant om het jaar van het Brabants Kloosterleven vorm te geven. Met hem sprak ik over het verleden van de Brabantse kloosters en hun bewoners én over de toekomst. Lang niet elke Brabantse congregatie staat namelijk op het punt van ophouden met bestaan. Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/jasper-van-deurzen

Monique Rakhorst is curator bij het Stedelijk Museum Breda. In maart 2020 zou daar de tentoonstelling Ziek & Gezond openen. Het thema bleek echter te goed gekozen. De uitbraak van de coronapandemie betekende dat het onderwerp zeer actueel werd, maar ook dat de musea moesten sluiten. Inmiddels is de tentoonstelling kort even open geweest, maar wordt deze ook volledig gedigitaliseerd. Monique vertelde over de ziekelijke geschiedenis van Breda en de parallellen met de coronapandemie van de afgelopen anderhalf jaar. Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/rakhorst

Historicus Joey Spijkers en kunsthistoricus Bart van Eekelen zijn de samenstellers en redacteurs van de bundel ‘Jan IV van Bergen (1528-1567): Leven en nalatenschap van een (on)fortuinlijk markies’. In de bundel komt de levenswereld van Jan IV, de markies van Bergen op Zoom aan de vooravond van de Tachtigjarige Oorlog, tot leven. In de bundel zijn bijdragen te vinden over zijn bibliotheek, zijn gebouwen, maar ook over zijn politieke rol in de aanloop naar de Tachtigjarige Oorlog. Daarnaast is in het boek eindelijk opgehelderd waar hij nou precies zo plotseling aan stierf tijdens zijn diplomatieke missie in Spanje. Was dat vergif of niet? Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/spijkers-vaneekelen

Vivian Heyms en Silvan Vasilda zijn de curatoren, designers en projectleiders van het publieksprogramma ‘Wie zijn wij? Sporen van koloniaal verleden in Brabant’ in het Van Abbemuseum. Met een kerngroep onderzoeken zij de hedendaagse doorwerking van het koloniale verleden, dat ook in Brabant nog een rol speelt. Met hun publieksprogramma willen ze dat aan een groter publiek laten zien. Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/heyms-vasilda

Naomi Jansen is docent Nederlands op een middelbare school én auteur. In haar lessen verwerkte ze al volksverhalen, en dat bracht haar op het idee om een boek uit te brengen met Bredase volksverhalen, herverteld voor een jong publiek. Dat boek verscheen in het najaar van 2020. Momenteel is ze bezig met een volgend boek, nu over volksverhalen in heel Brabant. Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/jansen

Eric de Bie is sinds mei 2020 de gedeputeerde voor Energie, Erfgoed en bestuurlijke vernieuwing. Naar aanleiding van het coalitieakkoord en het verlengde provinciale beleidskader vertelt hij over zijn blik op het gevoel van erfgoed en het rentmeesterschap voor het verleden. Achtergronden bij deze aflevering vind je op Brabantserfgoed.nl/podcast/eric-de-bie